Een cluster verschijnselen van lichamelijke, gedragsmatige en cognitieve aard, dat zich ontwikkelt na herhaaldelijk gebruik van middelen en waaronder typerend voorkomen een sterk verlangen om het middel te gebruiken, moeilijk in de hand te houden gebruik ervan, aanhoudend gebruik ervan in weerwil van de schadelijke gevolgen, een aan andere activiteiten en verplichtingen voorbijgaande prioriteit gegeven aan het gebruik van het middel, toegenomen tolerantie en soms een lichamelijke onthoudingstoestand.
Het afhankelijkheidssyndroom kan aanwezig zijn voor een specifiek psychoactief middel (b.v. tabak, alcohol of diazepam), voor een klasse van middelen (b.v. opioïden) of voor een uitgebreidere reeks farmacologisch verschillende psychoactieve middelen.